เที่ยวเมืองน่าน ไม่มาวัดภูมินทร์ก็เหมือนมาไม่ถึงเมืองน่าน ที่วัดภูมินทร์แห่งนี้เรียกได้ว่าเป็นที่ก่อเกิดสัญลักษณ์ของจังหวัดน่านเลยก็ว่าได้ เพราะมีภาพจิตรกรรมฝาผนังอันเลื่องชื่อ ที่ใครมาถึงน่านหรือเอ่ยถึงจังหวัดน่านแล้วต้องนึกถึง นั่นก็คือ ภาพกระซิบรักของ “ปู่ม่าน ย่าม่าน” ซึ่งเป็นคำเรียกผู้ชายผู้หญิงชาวไทลื้อในสมัยโบราณ
จังหวัดน่านเป็นจังหวัดที่มีประวัติศาสตร์ยาวนานอีกจังหวัดหนึ่งของประเทศไทย ในตัวเมืองน่านมีหลักฐานทางประวัติศาสตร์ รวมถึงวัดวาอารามมากมายหลายวัดที่มีประวัติศาสตร์ที่ยาวนานและเก่าแก่ วัดภูมินทร์เป็นวัดที่มีความสำคัญและวัดที่มีชื่อเสียงของเมืองน่านเป็นวัดที่มีสถาปัตยกรรมที่สวยงามแบบล้านนา แต่เดิมวัดแห่งนี้มีชื่อว่า วัดพรหมมินทร์ สร้างขึ้นในปี พ.ศ. 2139 โดยพระเจ้าเจตบุตรพรหมมินทร์ เจ้าผู้ครองนครน่าน และชื่อได้เรียกเพี้ยนกันมาในภายหลังว่า วัดภูมินทร์ วัดตั้งอยู่ที่ ตำบลในเวียง อำเภอเมือง จังหวัดน่าน ตั้งอยู่ในบริเวณใกล้กับวัดพระธาตุช้างค้ำวรวิหาร และพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติน่าน
ที่วัดภูมินทร์มีลักษณะโดดเด่นกว่าวัดอื่นๆ ตรงที่เป็นวัดทรงจตุรมุขที่เป็นทั้งพระอุโบสถ พระวิหาร และพระเจดีย์ประธานในอาคารเดียวกัน มีพระประธานเป็นพระพุทธรูปปางมารวิชัย 4 องค์นั่งอยู่ด้วยกันหันหน้าไปยัง 4 ทิศ เป็นแบบจตุรพักตร์ หรือเรียกว่าพระจตุรทิศ กล่าวกันว่า หากใครจะไปกราบขอพรพระจตุรทิศ ให้พยายามสังเกตหน้าองค์พระหนึ่งในทั้งสี่ทิศ ซึ่งจะมีอยู่เพียงทิศเดียวเท่านั้น ที่หน้าองค์พระประธานจะมีลักษณะยิ้มแย้มมากกว่าทั้ง 3 ทิศที่เหลือ ก็ให้กราบขอพรยังทิศนั้นแล้วจะได้สมปรารถนาตามที่ตั้งใจ
จุดที่น่าใจที่วัดภูมินทร์คือ จิตรกรรมฝาผนังในอุโบสถ ซึ่งเป็นจิตรกรรมเกี่ยวกับ พุทธชาดก ตำนานพื้นบ้าน และความเป็นอยู่ของชาวน่านในอดีตกาล ซึ่งที่ฝาผนังในอุโบสถนี้เองที่เป็นที่มาของ กระซิบรักเมืองน่าน เนื่องจากมีรูปวาดของหญิงชายคู่รักยืนพูดคุยกันในลักษณะใกล้ชิด ซึ่งชาวเมืองน่านเรียกว่า ปู่ม่าน ย่าม่าน โดยมีคำกลอนที่แต่งเป็นภาษาคำเมืองของภาพนี้ว่า “กำฮักน้องกูปี้จั๊กเอาไว้ในน้ำก็กั๋วหนาว จั๊กเอาไว้ปื้นอากาศกลางหาว ก็กั๋วหมอกเหมยซ่อนดาวลงมาขะลุ้ม จั๊กเอาไปใส่ในวังข่วงคุ้ม ก็กั๋วเจ้าปะใส่แล้วลู่เอาไป ก็เลยเอาไว้ในอกในใจ๋ตัวจายปี้นี้ จั๊กหื้อมันไห้ อะฮิ อะฮี้ ยามปี้นอนสะดุ้งตื่นเววา” คำแปล “ความรักของน้องนั้น พี่จะเอาฝากไว้ในน้ำก็กลัวเหน็บหนาว จะฝากไว้กลางท้องฟ้าอากาศกลางหาว ก็กลัวเมฆหมอกมาปกคลุมรักของพี่ไปเสีย หากเอาไว้ในวังในคุ้ม เจ้าเมืองมาเจอก็จะเอาความรักของพี่ไป เลยขอฝากเอาไว้ในอกในใจของพี่ จะให้มันร้องไห้รำพี้รำพันถึงน้อง ไม่ว่ายามพี่นอนหลับหรือสะดุ้งตื่น”
และในตอนเย็นทุกวันศุกร์ เสาร์ อาทิตย์ ตั้งแต่เวลา 17.00 น. ถนนข้างวัดภูมินทร์นั้น จะเป็นที่ตั้งของถนนคนเดินเมืองน่าน หรือ กาดข่วงเมืองน่าน ให้นักท่องเที่ยวได้ช้อปปิ้งสินค้าพื้นเมือง เสื้อผ้าพื้นเมือง รวมถึงอาหารพื้นเมือง และมีการแสดงของทางจังหวัดซึ่งเป็นลูกหลานชาวน่านมาแสดงให้ชมที่ลานหน้าวัดภูมินทร์อีกด้วย
